De Dokwerker

Polen tussen twee vuren in

Als je aan een willekeurige voorbijganger vraagt waneer de oorlog begonnen is en wanneer deze weer ophield weten de meesten dat wel, bij benadering dan. Want dat er in Amsterdam na 5 mei 1945 nog schermutselingen waren waarbij doden vielen is bij velen niet bekend. Maar ook dat de oorlog in feite pas eindigde toen er maanden later twee atoombommen op Japan werden gegooid kunnen velen niet op de juiste plek in de WO2 tijdslijn plaatsen.

Hitler ontketende de oorlog, dat is wel duidelijk, maar op welke dag brak de oorlog nu echt uit, wie verklaarde wie de oorlog en wat was de directe aanleiding?
Polen ligt tussen Rusland en Duitsland in. Het is 1939, de Duitsers hebben dan de eerste stappen al gezet, want Oostenrijk wordt gewoon bij het Duitse Rijk gevoegd, op zich nog niet zo gek want Oostenrijk is de bakermat van het nazisme, Wenen mag je de hoofdstad van het Nationaal-Socialisme en bron van de Jordenhaat noemen. Hitler was immers ook een Oostenrijker.

Anschluss
In 1938 gaan de Oostenrijkers juichend de straat op, Wenen kleurt bont en fleurt op bij het afkondigen door de Duitse regering dat Oostenrijk voortaan Duits grondgebied is. De annextie is een feit. Tsjecho-Slowakije wacht eenzelfde lot, daar is men minder enthousiast. De Polen moeten er al helemaal niet aan denken, maar wat Adolf in zijn hoofd had zat niet ergens anders.

Het Duitsland van Hitler had één zorg: 'wat doen de Russen'? Kostte wat het kost wilde Hitler voorkomen dat de Russen zijn legers aan zouden vallen. Hoewel Hitler later eerder gemaakte afspraken met een simpele pennenstreek terugdraaide kwam het in 1939 tot een afspraak tussen zijn minister van Buitenlandse Zaken Von Ribbentrop en zijn Russiche ambtsgenoot Molotov dat zij elkaar niet zouden aanvallen. De Russen hadden een hekel aan de Polen en de Duitsers wilden de Poolse Joden zo snel mogelijk opjagen en uitschakelen.
Op 1 september 1939 vallen Duitse troepen Polen binnen, daarop verklaren de Engelsen de oorlog aan Hitler, maar tot een daadwerkelijk ingrijpen komt het dan nog lang niet. Later zou Adolf Hitler de Engelsen aanbieden om alle Joden op te nemen, maar daarop verklaren de Engelsen dat kinderen welkom zijn, ouderen niet.

De Russen gaan in het noorden hun gang, zij irriteren zich al jaren aan de anti-Russische sentimenten in Polen en jagen op de intelligentia. Dieptepunt was het bloedbad van Katyn waarbij meer dan twintigduizend Polen het leven lieten. Het zou tot 2010 duren alvorens de Russen openlijk zouden toegeven dat Stalin destijds achter de moordpartijen zat. Een groot deel van de Doema die de verklaring uitgaf distantieerde zich.
Toch zou het tot een verzoeningsontmoeting komen tussen de Russische premier en Poolse president. Op 10 april 2010 vertrok de Poolse president met een groot aantal politici richting Rusland voor een herdenking op de plaats waar destijds de slachting had plaatsgevonden. Het vliegtuig zou de plaats van bestemming nooit bereiken. Het stortte neer, niemand overleefde de crash.

Tussen de Polen en de Russen zal het voorlopig niet meer goed komen.

Het was dus Engeland dat de oorlog startte
Dat was in 1939

Gezamelijk belang?

Formeel was er dus een niet-aanvalsverdrag tussen de Russen en de Duitsers. Het belang van Rusland valt eenvoudig te verklaren als je achteraf geschiedenis schrijft, kortom, als je de gevolgen van iemands handelen probeert te verklaren. Maar hoe kon het zover komen? Waarom ging Rusland akkoord met een pact?

Von Ribbentrop kreeg iets voor elkaar dat koren op de molen was van Hitler, die wilde later, als het hem beter uitkwam, Rusland alsnog veroveren, Die pogingen braken hem later danig op, maar er was iets duivels aan het pact dat iedere voorstelling te boven ging. Enkele geheime paragrafen die niet naar buiten werden gebracht behelsten een overeenkomst waar met name Hitler bij gebaat was.
De Russen wilden al lang af van de journalisten, schrijvers en politici die constant openlijk kritiek uitten op Rusland. Hitler stond toe dat de Russen ingrepen, het speelde Hitler in de kaart want zo kon hijzelf ongestoord zijn gang gaan, zou niet aangevallen worden door de Russen en door het naar buiten brengen van het (openbare deel) van het pact met de Russen zouden de geallieerden zich wel tweemaal bedenken alvorens zij de Polen daadwerkelijk zouden helpen.

Dit duivelse plan pakte precies uit zoals Adolf Hitler het voor ogen had, indirect zijn het dus de Russen geweest die van hun politieke tegenstanders in Polen af wilden waardoor Hitler zijn gang kon gaan en Engeland de oorlog wel moest verklaren aan nazi-Duitsland. Het was anders ook wel zo gelopen, maar de rol die de Russen speelden is nooit echt goed voor het voetlicht gebracht.
Toen Hitler alsnog Rusland aanviel werden tienduizenden Poolse krijgsgevangenen door de Russen ingezet om tegen de Duitsers te vechten. Nadat er al circa 200.000 Polen in Russische gevangenschap waren omgekomen stierven er naar schatting nog eens 70.000 op de Russische slagvelden.

Dus ook toen de Polen en de Russen aan dezelfde kant stonden (tegen de Duitsers) werden de Polen gebruikt door de Russen om het vuile werk op te knappen. Het Poolse verzet zou later te boek te staan als het heldhaftigste in WO2. Naar schatting kwamen er 3 miljoen Poolse Joden om het leven en stierven er nog eens 3 miljoen andere Polen tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Wat ging er vooraf aan de bezetting van Polen

Ik schreef al, de inlijving van Oostenrijk kan afgedaan worden als een daad met wederzijds goedvinden. De voedingsbodem in Duitsland was uiterst vruchtbaar om een oorlog te ontketenen, immers, de herstelbetalingen die Duitsland deed brachten het land aan de bedelstaf, de sociale onrust was inmens en daarmee de wil om met geweld het tij te keren groot.
Hitler hield in de jaren voorafgaand aan de oorlog toespraken waarbij het steeds nadrukkelijker zijn pijlen op de Joden richtte. Hitler was uit op een Groot Duitsland, iedere Duitser kon in Duitsland komen wonen, maar ook gebieden die buiten de eigen landsgrenzen lagen maar waar veel Duitsers woonden behoorden, aldus Adolf Hitler, toe aan Duitsland.

Sudetenland
De Donaumonarchie zal weinig mensen iets zeggen, het waren een aantal landen die samen een monarchie vormden. De landen die tot 1918 de Donaumonarchie behoorden waren:
Oostenrijk
Hongarije
Bosnië
Herzegovina
Kroatië
Tsjechië
Slowakije
Slovenië, en delen van:
Italië
Montenegro
Polen
Roemenië
Servië
Oekraïne.

In Sudetenland, genoemd naar De Sudeten, een bergketen op de grens van Duitsland, Polen en Tsjechië, woonden alleen Duitsers, 2,5 miljoen in aantal. Door de economische crisis in Europa hadden de Sudeten-Duitsers beduidend minder rechten dan de Tsjechen, dat was Hitler een doorn in het oog die daarop alles in het werk stelde om een situatie te creëeren waarbinnen hij Sudetenland kon annexeren.
Engeland, Frankrijk en Italië vreesden een totale oorlog waarop ze Hitler tevreden dachten te stellen door hem op 10 oktober 1938 Sudetenland te gunnen. Alleen Winston Churchill was tegen, maar die had weinig in te brengen, Neville Chamberlain was op dat moment premier van Engeland en besliste anders. Hitler had meer tegenstand verwacht, zeker na de annexatie van Oostenrijk.

Als de Engelsen en Fransen de inlijving van Sudetenland niet geaccepteerd hadden was een oorlog wellicht te voorkomen zijn geweest. Het potentieel van de Duitse Wehrmacht was nog lang niet zo groot in 1938, pas een jaar later lijfde het Polen in, toen draaide de oorlogsmachinerie van Hitler wel op volle toeren en was het feitelijk al te laat.
Engeland verklaarde op 3 september aan Duitsland de oorlog, Frankrijk volgde enkele uren later.