De Dokwerker

Hanns Rauter | de hoogste SS'er tijdens bezet Nederland

Als er één naam is die velen tijdens en tot ver na de oorlog deed sidderen was dat die van Hanns Rauter wel. Rauter was de hoogste SS'er in Nederland, hij viel onder de verantwoordelijkheid van Seyss-Inquart en binnen het totale Rijk direct onder Heinrich Himmler, de hoogste SS'er van nazi-Duitsland en een van de rechterhanden van Adolf Hitler.
De SS was in de bezette gebieden verantwoordelijk voor het handhaven van de orde. Dat ging altijd gepaard met intimidaties, martelingen, moorden en deportaties.

Nabij de mooie Wörthersee in Oostenrijk wordt op 4 februari 1895 Johann Baptist Albin Rauter geboren, roepnaam Hanns. Ver voordat Hitler aan de macht kwam in Duitsland (1933) leerde Hanns de latere Führer al kennen. Hanns woont dan nog in Oostenrijk maar maakt deel uit van een groep rond Walter Pfrimer en Carl Ottmar die op 12 maart 1931 een staatsgreep plegen. Als die gelukt was had Oostenrijk al eerder dan Duitsland een fascistische regering gehad, maar zover kwam het niet.

Mussolini in Italië was hun voorbeeld. Die hield ooit een grote mars, dat wilde de groep rond Pfrimer ook. Ze trokken met 14.000 man de straten in van verschillende steden. Er kwam echter weinig sympathie los en de zittende macht hield greep op de politie. De zogenaamde Pfrimer-Putsch was mislukt en hij en vele anderen vluchtten het land uit. Zo ook Rauter.

Het zou wel de opmaat tot een grote haat jegens niet-Ariërs worden. Het gedachtengoed van Hitler werd omarmd. Via de SA klom Rauter snel op tot officier bij de SS en werd twee weken na de bezetting van Nederland door zijn directe baas Heinrich Himmler naar Nederland gezonden om orde op zaken te stellen. Tot aan het einde van de oorlog zou hij in functie blijven.

De macht van, en de angst voor Rauter

Hanns Rauter was verantwoordelijk voor alle SS- en politieactiviteiten in Nederland, dus ook de Nederlandse (en dus daarmee ook de Amsterdamse) politie viel onder zijn directe verantwoordelijkheid.
Hoewel hij formeel aan Arhur Seyss-Inquart verslag moest uitbrengen hield hij innige contacten met Himmler. De kampen die in Nederland werden ingericht als doorvoerkamp waren opgezet onder leiding van Rauter. Hanns kon het minder goed vinden met Anton Mussert die hij een onderkruipsel vond, dat kostte Rauter ooit bijna de kop toen Seyss-Inquart dreigde hem over te plaatsen maar ten leste legden zij hun vete bij.

Jodenjacht
Rauter was een gevreesd man, over Seyss-Inquart durfde men nog wel eens iets te zeggen, maar Hanns Rauter leek een soort van immuniteit om zich heen te hebben gebouwd die die van zijn baas oversteeg.
Daarmee werd hij een van de boegbeelden van de Duitse bezetter. Veel van de maatregelen die genomen werden om het Nederlandse volk en het verzet te breken kwamen van zijn hand of hij voerde ze met graagte uit. Zijn eerste taak was het neerslaan van de Februaristaking (link) en de Silbertannemoorden (waarover later meer SILBERTANNE.)
Waar hij hoofdverantwoordelijk voor werd gehouden na de oorlog was zijn rol bij de razzia's, martelingen en deportaties van Joden. Het kon niet anders dan dat Rauter via zijn contacten met Himmler geweten moet hebben wat er met de Joden na deportatie naar de concentratie- en vernietigingskampen gebeurde.
Hij zou later alles ontkennen.

Amsterdam
Er was wat gemor onder de politie in Amsterdam, dat was in Rotterdam anders. Daar waren knokploegen actief die uit politie-agenten bestonden maar in Amsterdam kwam dat nog nauwelijks voor. Dat had mede te maken met de leiding. Niet dat er werd tegengewerkt maar hoofdcommissaris Versteeg was te slap in de ogen van Rauter waarop hij hem verving door Sybren Tulp (link.)
Op Tulp was Rauter meer dan trots, met hem wist Rauter Amsterdam onder controle te krijgen, tienduizenden Joden werden zonder veel moeite weggeleid om nooit meer terug te keren.

Aanslagen op Rauter

Het is 7 maart 1945 bij café De Woeste Hoeve, Hanns Rauter raakt zwaar gewond bij een aanslag door het verzet. Als vergelding schieten de Duitsers de volgende dag ongeveer 260 Nederlanders dood, 117 van hen bij de Woeste Hoeve, anderen in o.a. Amsterdam en Den Haag.
De aanslag werd uitgevoerd door de knokploeg van Geert Gosens (link), eigenlijk was het helemaal niet de bedoeling om de aanslag te plegen, het was min of meer 'tijdverdrijf' omdat ze dachten een hoop geld buit te kunnen maken bij een overval op een Duitse vrachtwagen. Er werd later gesuggereerd dat Prins Bernhard (link) achter de aanslag zat als vergelding voor de arrestatie en moord op zijn klerk op Paleis Soestdijk (Roël), maar daar heb ik een andere visie op.

De Prins wordt ten onrechte wel eens verweten dat hij de dood van de ruim 260 geëxcecuteerden op zijn geweten had door de aanslag en dat hij dit onder de pet heeft willen houden. In een boek van Richard Schuurman wordt gesuggereerd dat de Prins na de oorlog Geert Gosens de hand boven het hoofd heeft gehouden. Daar is echter geen spat bewijs voor te vinden.
Maar dat doet niets eens zo zeer ter zake. Gosens was een simpele man die sensatiebelust was en daardoor goede dingen deed voor volk en vaderland maar van enig lijntje naar de Prins is niets bekend. Ook zonder deze aanslag zou de Prins hem geholpen kunnen hebben omdat de Prins wel vaker iets voor oud-verzetsstrijders deed.
Dus ook al heeft de Prins Gosens uit de gevangenis gehouden, dan nog bewijst dat niet dat de aanslag op Rauter een opdracht van Prins Bernhard is geweest.

Bij een eerdere poging Rauter te doden troffen ze hem niet aan, dat was op 1 oktober 1944. Als represaille kwamen toen ruim 500 mannen om die waren opgepakt en naar concentratiekampen gezonden.

Oorlog overleefd, maar opgepakt
Rauter ontliep zijn straf niet, hij kreeg in april 1948 een proces waarbij hij op 3 mei 1948 ter dood werd veroordeeld. In hoger beroep was hij kansloos, ook al betoogde hij onschuldig te zijn aan het plegen van oorlogsmisdaden, hij dacht met dit argument de doodstraf te kunnen ontlopen.
Hij weigerde gratie te vragen aan Koningin Juliana, zij zou dat verleend hebben. Else, de vrouw van Rauter, deed dat wel, maar vergeefs. Op 25 maart 1949 werd Hanns Rauter (54) gefusilleerd.