De Dokwerker

Pontonbrug 1945

Eerst iets ophelderen, de een praat over pontenbrug, de ander over pontonbrug. Amsterdam Noord is nooit verbonden geweest met de rest van de stad, voor veel Noorderlingen is dit een vorm van minachting van de centrale stad, anderen vinden het juist fijn, deze 'status aparte'.
Aan het eind van de Tweede Wereldoorlog waren het Centrum en Noord van Amsterdam wel degelijk met elkaar verbonden, namelijk door een aantal ponten met elkaar te verbinden. Zo ontstond een pontenbrug.

Maar eigenlijk was het een pontenpontonbrug, want in het midden van de kunstmatige brug lag een lang ponton dat iedere dag van twee tot vier werd weggehaald zodat het scheepvaartverkeer er doorheen kon, Er was dus sprake van een combinatie van ponten en een ponton.


De discussie over de benaming laaide in 2015 op toen '4 en 5 mei Amsterdam' de 'hongerbrug' van 1945 op bevrijdingsdag wilde herstellen. Hiervoor zouden een aantal ponten en pontons worden gebruikt. Meer pontons dan in 1945 toen er slechts één werd ingezet. Helaas ging het evenement in 2015 niet door vanwege de slechte weersverwachtingen.
De herkansing kwam in 2016.

Hongerbrug

De ponten vaarden niet meer op het eind van de Tweede Wereldoorlog waardoor Noord afgesneden raakte van de rest van de stad, reden van de uitval was dat er geen brandstof meer was om de pont in de vaart te houden. Maar de situatie lag ook nu weer net even anders. Er was hongersnood in Amsterdam, velen trokken naar het platteland om voedsel bij boeren (link) te kopen. In de meeste gevallen was dat via de zuidkant van de stad, maar ook via Noord, en dan kwam de vaste verbinding middels ponten en het ponton goed van pas. Zo kreeg de brug de bijnaam 'de hongerbrug'.

Misvatting is dat de hongerbrug ook daadwerkelijk de laatste strohalm zou zijn voor Amsterdammers, dat dat niet het geval was valt niet alleen af te leiden uit mijn eerdere constatering dat velen juist via het zuiden op zoek naar voedsel gingen, maar tevens uit de datum waarop de pontonbrug werd aangelegd, 1 april 1945. Toen was de strenge winter al voorbij en de voedseltoevoer deels alweer op gang gekomen.
Een derde reden om de importantie van de brug in twijfel te trekken was dat NSB'ers de brug bewaakten, wie er met voedsel overheen kwam liep groot risico dit te moeten inleveren. De brug was zeer smal terwijl je in het zuiden over landwegen met de fiets naar het platteland kon komen zonder dat je er Duitsers of NSB'ers tegenkwam.

Tenslotte was de brug ook voornamelijk aangelegd om de Noorderlingen naar het Centrum te kunnen laten reizen voor hun werk, als ze dat niet meer hadden kunnen doen zouden zij in nog grotere nood zijn gekomen, het stadsbestuur kon die nood niet lenigen. Aanvankelijk gingen de Noorderlingen heen en weer met de pont, maar daar was simpelweg geen brandstof meer voor, dus werden de ponten 'aan elkaar geknoopt'.

De drukste dag voor de pontenbrug was 8 mei 1945 toen heel Amsterdam Noord naar de stad ging, dat er Canadezen in de stad waren wilde iedereen zelf aanschouwen, de pontenbrug zag 'zwart' van de mensen. Pas in augustus 1945 werd de brug opgeheven en kwamen de veerponten terug in de vaart.
De pontEnbrug is nu een pontOnbrug, want anno 2016 bestaat de brug uit slechts twee veren met daartussen gekoppelde pontons. De oude ponten bestaan niet meer en de nieuwe zouden afbreuk aan de sfeer doen. 7500 mensen beleven wat destijds 10.000en ervaarden.