De Dokwerker

Onze bevrijders van een andere kant bekeken

De Canadezen werden, terecht, als onze bevrijders onthaald, de geallieerden was het gelukt de nazi's te verslaan. Maar waar bleven al die Nederlanders die 'fout' waren geweest? Waren zij net als de Duitsers naar Zuid-Amerika gevlucht? Nee, velen gingen via een omweg naar Canada.
Zo'n tweeduizend oorlogsmisdadigers heeft men al jarenlang in het vizier, en naar alle waarschijnlijkheid zijn het er vele tienduizenden geweest die na de oorlog een veilig onderkomen vonden in het land van een van onze bevrijders.

Jacob Luitjens was bijvoorbeeld zo iemand, hij woonde lang in vrijheid in Canada totdat hij werd opgespoord. Pas in 1992 leidde dit ertoe dat hij zijn Canadese paspoort moest inleveren waarop hij aan Nederland werd uitgeleverd. Maar al snel kon hij weer terug naar 'zijn' beloofde land.
...lees meer over Jacob Luitjens...

We mogen er van uit gaan dat Luitjens zijn laatste dagen slijt (of sleet) in Canada, zo was de gedachte.

Gerechtigheid?

Waarom zette Canada Luitjens het land uit? En hoe kwamen zij mensen als hem op het spoor? Er was commotie in Canada omdat er steeds meer ex-nazi's opdoken, journalisten en advocaten speurden dag en nacht naar gevluchtte oorlogsmisdadigers en niet zelden bleken die zich in Canada op te houden. Zo ook Luitjens dus. Maar de veroordeling in Nederland, vlak na de oorlog, was geen vergrijp waarvoor hij door de Canadese justitie kon worden opgepakt, laat staan uitgewezen. Maar toch zat men behoorlijk met de man in de maag dus werd zijn doopceel gelicht.
Het enige dat tegen hem kon worden ingebracht was dat hij bij zijn immigratie niet de volledige waarheid over zijn verleden had verteld. In november 1992 werd hij aangehouden, zijn paspoort ingetrokken en op het vliegtuig richting Schiphol gezet.

Emigreren naar Canada: makkelijker als nazi dan als Jood

Na de oorlog zat Canada te springen om arbeiders. Nog altijd is Canada een wijds land dat harde werkers kan gebruiken, maar net na de oorlog maakte het ook nog eens weinig uit wat je afkomst was. Of toch? Er werden formeel wat vragen gesteld. Mensen als Jacob Luitjens konden eenvoudig het land in. Er werd ook naar je geloof gevraagd, iets wat vandaag de dag niet meer mag.
Joden kwamen het land niet zo eenvoudig in als niet-Joden, het voert te ver om daar nu dieper op in te gaan maar neem van mij aan dat dat zo was.

Albert Rauca
Een nazi van de ergste soort, hij wordt verantwoordelijk gehouden voor de dood van meer dan tienduizend mensen in Litouwen, Rauca leefde 33 jaar lang in Canada, samen met wat nagenoeg vast staat, 2.000 andere oorlogsmisdadigers die immuniteit genoten van de Canadese regering.
In 1980 stond er echter een Canadees parlementslid (Robert Kaplan) op die het een schande vond dat zijn land onderdak boodt aan oorlosmisdadigers als Rauca. Die werd vervolgens in mei 1983 gearresteerd en na een jaar uitgezet naar Duitsland alwaar een proces hem te wachten stond. Vreemd genoeg overleed hij in een Duitse cel, in afwachting van het vonnis. Rauca heeft dus nooit één seconde hoeven boeten voor zijn daden.

Maar de toon was wel gezet. In 1987 werd een wet aangenomen die het mogelijk maakte ex-nazi's te vervolgen. Maar helaas, er werden slechts vier mannen opgepakt en voor de rechter gebracht, dat leidde niet tot veroordelingen. Later werden er meer 'foute' mannen voor het hekje gezet, maar óf de getuigen overleden, óf de bewijzen werden niet toereikend geacht, óf de verdachte koos ervoor zelf het land te verlaten, óf de verdachte overleed, óf de verdachte werd uitgewqezen.
In verreweg de meeste gevallen kon de ooit naar Canada gevluchtte oorlogsmisdadiger in het land blijven wonen. Sinds de midjaren tachtig lopen er nog altijd zaken tegen ex-nazi's.

Jura Skomatczuk
In 2003 werd er een zaak opgestart tegen Skomatczuk, een bewaker van een SS-kamp. Dit feit had hij verzwegen bij zijn aanvraag om in Canada te mogen wonen, zo luidde de aanklacht. Het duurde drie jaar alvorens er een uitpraak werd gedaan, in het nadeel van de verdachte. Gevolg was dat zijn staatsburgerschap zou worden ingetrokken waardoor hij het land moest verlaten.
Twee jaar later, toen Jura Skomatczuk op 28 juli 2008 overleed, was hij nog steeds Canadees staatsburger, de Canadese regering had hem nooit zijn staatsburgerschap ontnomen, ondanks de uitspraak van een rechter dat terstond te doen.

Overigens was dit meer regel dan uitzondering. Je zou kunnen denken dat het een vergissing was, men was Skomatczuk simpelweg vergeten, maar niets is minder waar. Een jaar eerder (31 augustus 2007) gebeurde namelijk precies hetzelfde met Josef Furman. Die had ook in 2006 al uitgewezen moeten worden als stateloos burger, maar dat gebeurde niet. Ook Furman was op de dag dat hij overleed nog gewoon Canadees, ondanks een rechterlijke uitspraak.

Bewust beleid

Wij zien een tendens, de Canadezen waren niet happig om oorlogsmisdadigers uit te leveren en toen ze niet anders konden verzonnen ze een wet die in de praktijk niet werkte, maar die wel nog tot op de dag van vandaag wordt gehandhaafd. Rechters worden opgezadeld met langlopende juridische haarkloverij met als resultaat vrijspraak of hoogstens intrekking van het staatsburgerschap, wat dus weer niet wordt geëffectueerd door de overheid.

Eerdere en latere zaken dan die tegen Luitjens liepen voor de verdachten vaak goed af omdat er vanuit de betrokken landen weinig rumour en druk was. Rondom Luitjens was dat er wel, mede door zijn eigen familie die veelvuldig de pers opzocht.

Twintig jaar nazi processen in Canada

Wat heeft het opgeleverd? Er zijn 28 processen gevoerd waarvan het vonnis zeven keer luidde dat de verdachte het land moest verlaten. Acht zaken werden door het Canadese Openbaar Ministerie verloren, in elf zaken overleed de beschuldigde, eenmaal de getuige en eenmaal de aanklager.
In april 2010 bracht het 'Simon Wiesenthal Center' een rapport uit waarin gehakt werd gemaakt met de schijnbare pogingen van de Canadese regeringen om oorlogsmisdadigers voor de rechter te brengen.

Conclusie
Canada was laks bij het controleren van immigratie-aanvragen. Het land maakte lang weinig haast met het voor de rechter brengen van ex-nazi's. Processen die dan toch gevoerd werden kenmerkten zich door juridsche haarkloverij.

Canada startte te laat, er waren teveel zaken en aan de vonnissen werd geen of te laat uitvoer gegeven. Alleen als er druk was vanuit de landen waar de verdachten oorspronkelijk vandaan kwamen was men voortvarender, maar tot een veroordeling in Canada zelf kwam het nooit.

En hoe is het nu?

Canada heeft nog altijd een zeer genereus asiel systeem. Zodra je Canadees grondgebied of territoriale wateren bereikt, heb je direct het recht om een beroep te doen op bescherming zoals bepaald door de Verenigde Naties. Geen een land ter wereld is zo makkelijk als Canada dat geen enkele vorm van screening toepast.
Vrijwel alle aanvragen tot immigratie worden gehonoreerd.

2023 Yaroslav Hunka
Hunka is inmiddels 98 (2023), hij werd geboren in 1925 in Polen in de plaats Urman wat nu tot de Oekraïne behoort. Hij meldde zich in 1943 vrijwillig aan bij de SS, hij was toen 18 jaar oud.
Zijn motivatie zou zijn geweest dat hij tegen de Russen wilde strijden voor de onafhankelijkheid van Oekraïne.

Op vrijdag 22 september 2023 bezocht de Oekraïense president Volodymyr Oleksandrovytsj Zelensky (van beroep schrijver, komiek en acteur) een bezoek aan het Canadese Parlement waar hij de leden en de Canadese president Justin Pierre James Trudeau (51) toesprak. Reden was om de Canadezen te bedanken voor hun steun in de strijd van Zelensky tegen Poetin.
Ook refereerde Zelensky eraan dat ook tijdens de Tweede Wereldoorlog de Canadezen zijn land tot steun waren geweest. Op de tribune zat staatsburger Yaroslav Hunka die door kamervoorzitter Anthony Ruta een held werd genoemd. Hij vroeg en kreeg een staande ovatie van de 338 leden van het Canadese parlement voor Hunka waarbij Zelensky en Trudeau gretig meeklapten.
Na een toespraak van Zelensky werd de aanwezige Yaroslav Hunka uitbundig geprezen vanwege zijn strijd voor de Oekraïense onafhankelijkheid tegen de Russen waarna hij opnieuw een staande ovatie kreeg.

Dezelfde dag nog ageerde het Friends of Simon Wiesenthal Center hiertegen want Hunka diende tijdens de oorlog in een bloeddorstige nazi-eenheid en was twee jaar lang lid van de beruchte SS. Canada was verontwaardigd, men wist hier niets van en was meegegaan in het enthousiasme van 'the speaker of the house', Anthony Ruta.
Men haastte zich snel om, nu er meer informatie was, te verontschuldigen bij de Joodse gemeenschap. Trudeau en Zelensky moesten natuurlijk buiten schot blijven dus werd er op dinsdag 26 september 2023 bekendgemaakt dat voorzitter Ruta terugtrad uit zijn functie. Er zijn overtuigende bewijzen dat de divisie waar Yaroslav Hunka deel van uitmaakte zich schuldig had gemaakt aan misdrijven tegen de menselijkheid.

Conclusie De Dokwerker

'Wir haben es nicht gewusst' doemt gelijk op als je het slappe excuus van Ruta hoort, het is echter symptomatisch voor Canada dat het nazi's op handen draagt en geen strobreed in de weg legt. Iemand heeft hem uitgenodigd en niemand heeft kennelijk de moeite willen nemen om Yaroslav Hunka door te lichten.
Waarschijnlijk heeft hij tijdens zijn aanvragen verzwegen dat hij een oud-SS'er is, deze omstandigheid is op zich voldoende om hem alsnog zijn Canadees staatsburgerschap te ontnemen en uit te wijzen. Waarschijnlijk gebeurt dit niet want Trudeau was wel heel enthiousiast aan het klappen toen Hunka in het Canadese parlement op een voetstuk werd geplaatst.

...lees ook... VOORTVLUCHTIGE OORLOGSMISDADIGERS