De Dokwerker

Ter inleiding van deze pagina een door Carla ingezonden stuk

In juli 1943 lagen wij met ons schip "Resoluto" afgemeerd aan de loskade van Centrale Noord. Ik was net één dag aan boord met vakantie. Ik was op de 21e juli elf jaar geworden en ik verbleef op Internaat St. Jozef in Bodegraven. Het zou dus een feestelijke dag worden. En dat werd het ook ...tot rond 15.00 uur.
We hoorden luchtalarm en zagen buiten, ik meen 27 vliegtuigen overvliegen die, voorbij de Fokkerfabrieken omkeerden en...hun bommen loslieten.

Wij, mijn vader, moeder, broertje en ik, vluchtten naar beneden in ons schip en opeens was er een enorme knal; het schip steigerde en zonk [à la Titanic ] binnen een paar minuten.
Met veel moeite konden we het bijna gezonken schip verlaten, en onze toevlucht zoeken in de "spelonken" van Centrale Noord. Gillend van angst zag ik nog de vlammen uit de nephuisjes van Fokker slaan. Toen het alarm "veilig" werd gegeven begaven we ons naar de loskade...Van ons schip was niets meer te zien.

Nog iedere dag denk ik terug aan dat inferno dat gelukkig niet veel slachtoffers heeft gemaakt. Ik ben ik het bezit van een luchtfoto die op 26 juli d.a.v. is gemaakt van de ravage. Ook de contouren van ons gezonken schip zijn daarop zichtbaar. Het schip heeft drie weken onder water gelegen (andere schepen voeren er overheen.)
Er was niets meer over van meubilair, textiel enz. Het schip is gelicht en naar het dok getakeld. Daar is de kop van het schip in het achterruim geplaatst. De kop was door de bom losgerukt van de romp. Men heeft toen een schot geplaatst zodat het wrak kon drijven. Vervolgens werd het naar een scheepswerf gesleept. Pas na de bevrijding was het schip weer vaarklaar.

Ik krijg nóg de bibbers als ik aan die dag terugdenk!

Met hartelijke groet,
Carla

Bombardement Fokkerfabriek Papaverweg

'Friendly fire' heet dat dan, maar zo vriendelijk is het natuurlijk niet als je wordt doodgeschoten door je vrienden. Het overkwam zo'n twee honderd mensen die in de oorlog rond de Fokkerfabriek woonden.

Fokker
Deze Nederlandse vliegtuigfabriek werd door Anthony Fokker opgericht en groeide snel uit tot de belangrijkste speler op het gebied van de luchtvaart.
Anthony bouwde in 1910 zijn eerste vliegtuig, de 'Spin'. Als snel richtte hij zijn eigen bedrijf op dat hij verhuisde naar Duitsland. Toen de Duitsers in 1914 de Eerste Wereldoorlog ontketenden bouwde Fokker ruim drie duizend gevechtsvliegtuigen voor hen. Na de oorlog vestigde het bedrijf zich weer in Nederland. Binnen tien jaar was Fokker uitgegroeid tot de grootste vliegtuigbouwer ter wereld.

In 1931 zwaaide Antony Fokker af, min of meer gedwongen door de aandeelhouders. Fokker was inmiddels geen Nederlands bedrijf meer en Antony geen Nederlander, hij werd in 1922 Amerikaan. Vier jaar na zijn ontslag overleed hij op 49-jarige leeftijd in New York.
In de Tweede Wereldoorlog werden de Fokkerfabrieken door de Duitse bezetter overgenomen. Omdat de geallieerden wilden voorkomen dat er oorlogstuig werd gemaakt is het terrein meerdere malen gebombardeerd.

Drie keer recht is scheepsrecht

17 juli 1943 | Amerikaans bombardement Goed richten is ook een vak, dat gold zeker toen de geallieerden de fabrieken van Fokker plat wilden gooien maar de bommen hun doel mistten. Die kwamen op arbeiderswijken terecht, met als gevolg 158 doden en 119 gewonden.
Een kerk en een klooster werden ondermeer deels verwoest. In de kerk zaten 500 kinderen die wonder boven wonder bijna allemaal de bommenregen overleefden.

25 juli 1943 | Engels bombardement Een week later was het weer raak, de Engelsen ondernamen een poging. De fabriek werd verwoest.

28 juli 1943 | Frans bombardement Dat de fabriek vernietigd was drong niet door tot de burelen van de geallieerden. Drie dagen na de Engelse aanval vlogen er Franse bommenwerpers over Amsterdam Noord met als gevolg nog eens 17 doden en wederom veel schade aan de omringende huizen.

Weetje 01 De geallieerden werden misleid door de Duitsers die nephuisjes hadden laten tekenen op doeken die ze op de daken van de fabriekshallen legden. Maar Nico corrigeerde mij hierin, die stelde dat er zelfs nephuisje waren gebouwd en dat die op de fabriek waren gezet. Uit één andere bron zag ik dit bevestigd.
Op de bewuste 17e juli was het erg slecht weer waardoor de Amerikanen weinig zicht hadden.

Weetje 02 Tijdens de drie bombardementen kwamen er in totaal 203 mensen om het leven. Van 201 personen kon men de identiteit achterhalen, van één vrouw lukte dat niet, een persoon was dermate verminkt dat niet meer met zekerheid was vast te stellen of het hier om een man of een vrouw ging.
De stoffelijke resten van deze twee personen zijn nooit opgeëist, er is dus ook nooit vastgesteld wie zij waren. Van twee personen kon wel de identiteit worden vastgesteld maar niet waar ze woonden of wat ze deden in Noord.

Weetje 03 Tijdens het eerste bombardement vielen er onnodig veel slachtoffers. Het bombardement was een eerste praktijktest voor 44 jonge en dus zeer onervaren Amerikaanse piloten. Zij hadden de instructie meegekregen alleen bommen af te werpen als het doel met het blote oog waarneembaar was.
De leider ziet het doel niet en besluit niet te bombarderen en geeft dus ook het order niet. Eigenhandig werpt een ander toestel echter wel zijn bommen af waarop 19 andere toestellen hetzelfde doen met als gevolg dat de fabriek niet, maar vele huizen wel geraakt worden.
De bemanning komt ermee weg, de Nederlandse regering accepteert zonder blikken of blozen de schamele en kille excuses van de geallieerden.

Aanvulling van Nico
De fabriek is flink geraakt, er bestaan foto's van. Wellicht geen echte voltreffers, maar wel zwaar beschadigd. De geallieerden wisten wel degelijk hoe Fokker gecamoufleerd was, er zijn eerst luchtfoto's van gemaakt met postduiven.
De mand met de Britse legertekens en 1943 erop, waarin deze duiven met camera's waren gedropped, staat hier nog steeds in mijn schuurtje.
Dank Nico!

Conclusie Drie, nagenoeg, zinloze bombardementen in elf dagen tijd en nauwelijks schade aan het doel, maar wel werden er veel huizen met de grond gelijk gemaakt, 200 doden en tegen de duizend gewonden was het gevolg. Na het derde bombardement is de productie en reparatie van vliegtuigonderdelen door de nazi's verspreid over een aantal andere locaties in Amsterdam en de directe omgeving, waaronder Haarlem.

Jaarlijks vindt op 17 juli een herdenking plaats bij het Fokkermonument op de Noorderbegraafplaats.

...lees HIER meer over de 191 bommen die niet op de Fokkerfabriek terecht kwamen, maar op huizen...

...maak de WANDELING langs twaalf putdeksels die herinneren aan de 191 bommen die verkeerd terecht kwamen

...lees HIER over de jaarlijkse herdenking van het Fokker bombardement op de Nieuwe Noorder Begraafplaats...