De Dokwerker

Erelijst Gevallenen bevat fouten

De snelste weg naar erkenning dat je 'iets' voor Nederland hebt betekend tijdens de Tweede Wereldoorlog is de Erelijst van Gevallenen 1940-1945 die bij de ingang van de Tweede Kamer ligt.
Hier staan 18.000 personen op vermeld die tijdens de Tweede Wereldoorlog als militair of verzetsstrijder voor Nederland zijn gestorven. Het boek ligt hier sinds 4 mei 1960 en nog iedere dag wordt er een pagina omgeslagen, zodat alle namen doorlopend voorbij komen.


Reeds in een toespraak die Koningin Wilhelmina op 31 december 1943 hield stelde zij een blijvend namenmonument in het vooruitzicht. Direct na de oorlog kreeg het RIOD (thans NIOD) opdracht dit vorm te geven. Nabestaanden konden een aanvraag indienen, de overheid hield zich nogal afzijdig, hierdoor kwamen er mensen op de lijst te staan die er niet op thuishoorden of personalia werden verkeerd vermeld.
Ook ontbreken er namen op, uit bescheidenheid deed niet iedereen een aanvraag, wellicht wisten velen er ook niet van.

De lijst is een handgeschreven boek dat zich in een gedenktafel bevindt. Omdat verificatie van de aangeleverde gegevens niet zorgvuldig was kwamen er door de jaren heen veel op- en aanmerkingen op de lijst. het boek werd keer op keer bijgewerkt waardoor de staat van het boek snel terugliep.
Uiteindelijk is besloten om wijzigingen niet meer door te voeren. Omdat er ook een digitale versie van de lijst is wordt die wél bijgehouden, de papieren versie dus niet meer.

Voorbeeld van een foutje

De Duitse historicus dr. Stephan Stracke wilde enkele jaren geleden oorlogsmisdadiger Siert Bruins voor de rechtbank dagen wegens de moord op verzetsman A. K. Dijkema uit Bierum. Bruins schoot de toen 36-jarige landbouwer in de nacht van 21 op 22 september 1944 in Appingedam dood. Dit nieuwe feit was voldoende om een aanklacht tegen Bruins in te dienen, hem te laten arresteren en berechten. Bruins werd te oud bevonden om terecht te staan en overleed als vrij man in Duitsland.
A.K. Dijkema heet voluit Aldert Klaas Dijkema maar op de 'Erelijst van gevallenen 1940 - 1945' (directe link) stond zijn naam gespeld als Albert, met een 'B' dus in plaats van met een 'D'. Op mijn verzoek heeft het NIOD dit veranderd, helaas, maar begrijpelijk, kon dat niet meer op de originele lijst die bij de ingang van de Tweede Kamer ligt.

Zie hieronder, links de papieren versie, rechts de digitale, waar de voornaam van Dijkema wel kon worden verbeterd.

Jacob Adriaan Detmar

Dat de controle tussen 1945 en 1960 niet groot was bleek in 2017 toen Jacob Adriaan Detmar ten onrechte op de lijst bleek te staan. Detmar was een marechaussee én landverrader. Hij werkte voor de SD en maakte voor zijn plezier jacht op Joden. Ook verzetsmensen en onderduikers waren voor hem niet veilig. Van Barend Aalders, Hendrik Jan Kroeze en Joseph Corper staat vast dat zij door toedoen van Detmar om het leven zijn gekomen.
Saillant detail is dat toen Detmar doorkreeg dat de Duitsers de oorlog gingen verliezen hij een opdracht weigerde uit te voeren waarop de SS hem op 13 april 1945 te Brummen doodschoot. Na de oorlog meldde zijn drie jaar oudere vrouw Johanna Elizabeth Weenink hem aan voor de Erelijst, de vraag zal altijd blijven of zij geweten heeft van zijn duistere zaakjes, ik denk van wel.
Immers, hij werkte als marechaussee, die stonden niet bepaald bekend als anti-Duits. Buiten de drie waarvan het vaststaat dat ze door Detmar de dood zijn ingejaagd, gaat het waarschijnlijk om meer slachtoffers, je zou haast denken dat zijn vrouw daarvan moet hebben geweten, temeer hij op eigen verzoek werd overgeplaatst door de Duitsers.
Er zijn getuigen die hem en een collega hebben zien werken voor de SD.

Overigens verloor de Marechaussee op 5 juli 1940 de status 'Koninklijke' en werd onderdeel van de burgerpolitie. De Rijksveldwacht en de Gemeenteveldwacht werden ondergebracht bij de Marechaussee, in feite de politie 'buiten' de steden.

Jacob Adriaan Detmar op de lijst
De vermelding van Detmar is in de digitale versie niet meer traceerbaar, in de papieren versie dus nog wel. Bovendien staat daar zijn geboortejaar onjuist vermeld, 1906 moet 1916 zijn.


De lijst wordt vaker gecorrigeerd, negen mensen zijn sinds 1960 van de lijst vewijderd.