De Dokwerker

Wapens op zolder, Joden in de kelder, Duitsers aan de bar

Eigenlijk heb ik het allemaal al gezegd, waar het op deze pagina over gaat. Maar Café 't Mandje is nog altijd bijzonder. Op mijn andere site (MokumsNL) beschrijf ik de revival van dit roemruchte café, maar er zit ook een mooie geschiedenis aan deze eeuwige rebel onder de Amsterdamse café's.

Aanleiding om ook op deze site iets over 't Mandje te schrijven was de viering van bevrijdingsdag. De Zeedijk viel formeel buiten de Jodenhoek en dus ook buiten welke Jodenbuurt dan ook. In buurten die door de Duitsers bestempeld werden tot Jodengebied hadden niet-Joden niets te zoeken hadden, aldus de bezetter. De Zeedijk was voor de Duitsers zelf overigens ook verboden gebied, er werd wel op toegezien dat alles zo ging als zij wilden, maar daarvoor spanden zij met graagte Amsterdamse dienders voor hun karretje.

Het Duitse gezag had de Wallen tot verboden gebied verklaard voor de Duitse manschappen, de Zeedijk was een grensgeval, het hoorde dus niet tot de Jodenhoek en evenmin tot de directe Wallen, getuige de vele Duitsers die uit gingen op de bekendste dijk van Nederland. Het bijzondere van de Zeedijk is verder dat het naast de Hazenstraat/ Elandsgracht in de Jordaan en het Amstelveld bij de Utrechtsestraat een van de bekendste zwarte markten was tijdens de oorlogsjaren.
Bet van Beeren runde in die tijd café 't Mandje.

De sfeer was daar toen heel gemoedelijk omdat alles en iedereen er welkom was, of je nou een dame van lichte zeden, schandknaap, artiest, homoseksueel of mof was. Het mixte allemaal lekker door elkaar heen.
Zus Greet nam de zaak over nadat Bet (ze lag twee dagen opgebaard op het biljart in de zaak) in 1967 was overleden, Bet is 65 geworden en woonde in de Jordaan, ze had dertien broers en zusters. Greet overleed precies 40 jaar na Bet. Maar net als onder Bet en Greet zou de oude glorie herleven. In april 2008 heropende 't Mandje nadat in 1982 Greet de deuren had gesloten omdat ze er geen brood meer in zag. De harddugs en verloedering in de buurt zag zij met lede ogen aan. Na 30 jaar werd alles zoveel mogelijk in de oude staat gehouden. Wat vervangen moest worden werd nagemaakt.

Greet is tot aan haar dood boven de zaak blijven wonen en zat regelmatig voor de deur, even een pilsje pakken binnen was er niet meer bij. Als ik met mijn goede vriend Wim langsliep zei ze altijd goeiedag en zwaaiden en groeten wij vrolijk terug naar tante Greet.
Een nicht van Bet en Greet zette de traditie voort: Diana van Laar.

Terug naar Bet
In 1927 begint zij het café, voor haar homoseksualiteit komt zij openlijk uit maar wil geen aanstoot geven aan hetero's. Er golden dan ook strikte regels als je bij Bet 'op de koffie' kwam, van zoenende stelletjes hield ze niet, dus ook niet van vrouwen die vrouwen zoenden of mannen die met mannen dansten. Op één dag in het jaar werd daar van afgeweken: 30 april.
Bet overleed 40 jaar na de opening, Greet 40 jaar na de dood van Bet en Diana heropende 40 jaar na de dood van Bet het café.

Tijdens de oorlog bezoeken Duitsers dus de zaak, die mogen hier eigenlijk niet komen maar wie controleert hen? Op zolder verbergt Bet wapens voor het verzet en in de kelder zitten er Joden ondergedoken.

Hieronder een foto van het café, de woning van Bet, de trap naar de zolder en de kelder. Het pand wordt opgeknapt.