De Dokwerker

De Tweede Wereldoorlog met een link naar Amsterdam


Door de ogen van Ben Verzet

San Carlos de Bariloche

Er zijn veel mythes over de vlucht van nazi's, ik noem dat mythes omdat ze haast ongeloofwaardig zijn. Maar er zijn ook veel verhalen over, bijvoorbeeld, Bariloche, een deel van de Argentijnse provincie Rio Negro.
In met name de stad San Carlos de Bariloche zouden veel nazi's gesignaleerd zijn. De komende tijd richt mijn speurzin zich op deze verhalen.

Bariloche

Bariloche ligt 1700 kilometer ten zuiden van Buenos Aires en wordt soms ook een deel van het Argentijnse Beieren genoemd, een ander deel ligt in Chili, samen vormen ze Patagonië. In San Carlos woonden na de oorlog veel Duitsers, dat staat vast, er was dan ook een Duitse school waar Mein Kampf op de verplichte leeslijst stond en aan de gevel wapperde een vlag met daarop een hakenkruis.

Onze Koning en Koningin gaan graag op vakatie naar Patagonië. In de plaats (Cerro Catedral) waar het paar onder andere in 2001 en 2002 verbleef is alles Duits, van Stubes tot Jodelen, hier vindt je het allemaal. De vader van onze Koningin had hier jarenlang een vakantiehuis waar Maxima vaak kwam. Buurtbewoners zijn er trots op dat 'hun' buurmeisje nu Koningin van Nederland is.
Cerro Catedral ligt op tien minuten rijden van San Carlos de Bariloche.

Reeds in 1902 streken er Duitsers neer in dit gebied, ten koste van de oorspronkelijke bevolking bezaten rijke Duitsers steeds grotere stukken grond. Een van die Duitsers was een achterneef van Prins Bernhard.
Na de Tweede Wereldoorlog was er een enorme toestroom van Duitse migranten, goede en foute, maar waarschijnlijk meer foute. Zij konden daar in alle rust wonen, want het gebied was nauwelijks toegankelijk als je de weg niet wist en de nazi's leefden er onder de beschermende vleugels van nazi-vriende president Juan Peron.
Persoonlijk zou Peron tienduizend identiteitsbewijzen hebben geregeld voor vluchtende Duitsers. Daarnaast 'kochten' foute Duitsers nog eens vijfduizend paspoorten. Rond de zestigduizend Duitsers konden via legale weg een toegangsbewijs krijgen, blijkbaar wilden ze liever in het Argentijnse Beieren wonen dan in het Duitse Beieren, waar na de oorlog jarenlang zuiveringen zouden plaatsvinden.

Josef Mengele

Elders (link) schrijf ik al over de negen levens van kamparts Josef Mengele. In 1949 haalde hij zijn rijbewijs in San Carlos de Bariloche, elf jaar later werd hij daar herkend door een Israëlische toeriste die hem aangaf bij de politie. Dat werd haar noodlottig, enkele dagen later werd zij vermoord in een grot gevonden.
De vindplaats was opmerkelijk, vlakbij een berghut van een andere nazi.

Otto Meiling

Cerro Catedral ligt aan de voet van een berg, de Cerro Otto, daar heeft de Zuid-Duitse skileraar Otto Meiling een berghut, de naam ervan is 'Der Berghof', net als de naam van Hitlers berghut in Berchtesgaden. Meiling woonde hier van 1930 tot aan zijn dood in 1989. In zijn Duitse periode ijverde Meiling zich al voor jeugd en sport, dat combineerde hij na zijn emigratie door de mede-oprichting van de Argentijnse afdeling van de Hitlerjugend.

In een grot vlakbij zijn huis vond een vriend van Meiling het stoffelijk overschot van Nora Eldoc, enkele dagen daarvoor had zij aangifte gedaan bij de plaatselijke politie dat zij Josef Mengele had gezien. Mengele is hier na dit voorval in 1960 nooit meer gezien, hij stierf jaren later in Brazilië tijdens het zwemmen.

Kurt Tank

Hij ontwierp vliegtuigen en was testpiloot. Na de oorlog kon hem weinig verweten worden, toch wilde hij weg uit Duitsland. De Amerikanen, Russen, Chinezen en Britten wilden hem niet betalen voor zijn kennis waarop hij uitweek naar Peron die hem een fabriek en personeel gaf om voor de Argentijnen vliegtuigen te ontwikkelen. Ook hield hij zich met kernenergie bezig, maar dat kwam nimmer van de grond. Na de val van Peron verhuisde Tank naar India.

Ronald Richter

Deze kernenergie-wetenschapper werd in 1946 door Kurt Tank benaderd om voor de Argentijnen te gaan werken, in 1949 leidde dit tot een dienstverband waarvoor Peron zich inzette. Onder de schuilnaam Pedro Matthies werkte Richter samen met Kurt Tank jarenlang aan een vliegtuig met kernaandrijving.
Het project kostte honderden miljoenen, het vliegtuig zou nooit vliegen.

In 1951 onthulde Peron dat het hem, met de grote inzet van Richter, gelukt was een alternatieve vorm van kernenergie te ontwikkelen. De wereld was geschokt, de naam Richter zei niemand iets. Twee jaar had Richter in Bariloche gewerkt aan een revolutionair procedé. In 1952 bleek echter dat Richter fabels had verteld, zijn reactor zou volgens andere experts nooit kunnen werken.
Richter werd aan de kant geschoven en zou nadien in diverse landen nog gewerkt hebben. Hij overleed in 1991 in Argentinië. Prins Bernhard kende Richter goed, straks meer.

Wolfgang Meckbach

Meckbach was natuurkundige in het na-oorlogse Duitsland, in 1952 emigreerde hij naar Argentinië om Ronald Richter op te volgen die ontmaskerd was als charlatan.
Meckbach overleed in 1998 tijdens het skiën aan een hartaanval. Zijn werk heeft nimmer stof van enige importantie doen opwaaien. Hij besteedde de meeste tijd aan het geven van natuurkundeles.

In 1951 nodigde Peron 'onze' Prins Bernhard uit, die nam de uitnodiging graag aan, hij zag mogelijkheden voor het Nederlandse bedrijfsleven, vooral voor Philips. In San Carlos de Bariloche voelde de Prins zich goed thuis, de Duitse sfeer sprak hem zeer aan. Hij streek met een groot gevolg neer in het zeer luxe Llao Llao Hotel, in latere jaren zou hij hier vaak terugkeren.
In ditzelfde hotel ontmoette onze huidige Koning Willem-Alexander in augustus 1999 voor de eerste maal zijn aanstaande schoonouders. Ook hun latere huwelijksreis in 2002 zou het Koninklijk paar deels langs dit hotel voeren.
Door bemiddeling van de Prins verkocht Philips met toestemming van de Nederlandse regering een omstreden machine aan Peron.

Adolf Eichmann

In 1956 ging het sterke gerucht dat Otto 'Adolf' Eichmann, een van de hoofdverantwoordelijken voor de Jodenvervolgingen, in San Carlos de Bariloche verbleef, een jacht ontstond. Hij werd in 1960 uit het Zuid-Amerikaanse land ontvoerd door de Mossad en in Israël vervolgd, veroordeeld en terechtgesteld.

Martin Bormann

Persoonlijke vriend en vertrouweling van Hitler was Martin Bormann, ook hij is gesignaleerd in Bariloche. een Italiaanse journalist zag in 1960 een grafsteen met de inscriptie M. Bormann, toen zij er later met anderen nogmaals ging kijken was het graf geruimd, de steen was weg.

Horst Alberto Carlos Fuldner Bruene

Horst woonde in Argentinië en werkte voor de Argentijnse overheid, in die hoedanigheid kon hij na de oorlog veel nazi-kopstukken naar Argentinië halen.
Bruene werd bij verstek veroordeeld door het tribunaal van Neurenberg, hij overleed in 1992 in Madrid.

Reinhard Kopps

Kopps, in San Carlos de Bariloche was hij bekend onder de naam Juan Maler, werd in 1994 ontmaskerd als zijnde een onderdeel van de nazi-propaganda-machine. Kopps had tientallen nazi's geholpen om naar Zuid-Amerika te ontsnappen. Om zijn eigen lijf te redden verraadde hij Erich Priebke.
Zelf overleed Kopps in vrijheid op 11 september 2001 in Bariloche, hij is 86 jaar geworden. Hij is voor de nazi's spion in Oost-Europa geweest.

Erich Priebke

Door het verraad van Kopps werd in 1995 wereldkundig dat Hauptsturmführer Erich Priebke en zijn gezin jarenlang ongemoeid in San Carlos de Bariloche hadden gewoond. Zij werden opgepakt en uitgeleverd aan Italië. Vanaf dat moment dook journalist Abel Basti in de eenzijdig samengestelde bevolking van San Carlos de Bariloche.
Priebke overleed op 11 oktober 2013.

Josef Schwammberger

De Oostenrijkse SS'er Josef Schwammberger pleegde oorlogsmisdaden in Polen waar hij commandant was van twee kampen, ook hij wist naar Bariloche te vluchten. In 1987 werd hij door de Argentijnen aan Duitsland uitgeleverd en tot levenslang veroordeeld. Hij stierf in 2004 in de ziekenboeg van een Duitse gevangenis.

Aribert Heim

In 2008 werd er onderzoek gedaan naar het steeds terugkerende gerucht dat Aribert Heim, arts in concentratiekamp Mauthausen, hier zou wonen, er werd geen bewijs gevonden.

Adolf Hitler

Als Hitler is ontsnapt heeft hij ongetwijfeld ergens in Bariloche gewoond. Sommigen denken dat Hitler en zijn vriendin Eva Braun vervangen werden door dubbelgangers die zelfmoord pleegden.
In de buurt van San Carlos de Bariloche (60 kilometer verderop) zou Hitler voorbereidingen hebben getroffen voor een comeback, in 1962 zou hij op 73-jarige leeftijd in Patagonië zijn overleden. Hij zou zijn gecremeerd en zijn resten uitgestrooid in de bergen.
Veel 'zou' in deze alinea, want niets is bewezen en ik geloof er ook niet in.

In 2000 bood de Argentijnse president Fernando de la zijn excuses aan voor de rol die Argentinië gespeeld had bij het helpen vluchten van nazi's. Archeologische onderzoeken hebben overigens nimmer aangetoond dat Hitler zich in Bariloche heeft bevonden, maar het onderzoek duurt voort
De inwoners van San Carlos de Bariloche herinneren zich de nazi's goed. Hakenkruizen sierden vele muren en zelfs op openbare plekken werden ze verwerkt in kunstwerken. Menigeen weet nog goed dat jarenlang de geboortedag van Hitler werd gevierd. Op de huidige 100.000 inwoners van het gebied zouden er hooguit nog 300 Duitsers wonen. De nazaten niet meegerekend.

Wat Adolf Hitler betreft zullen we altijd in het duister tasten. De Russen beweerden dat ze Hitler vonden met een kogelgat in zijn voorhoofd, later bleek dat dit in scene was gezet en dat het om dubbelganger Gustav Weler ging. Weer later beweerden de Russen 'zeker' te weten dat Hitler dood was en juist zijn dubbelganger zou zijn ontsnapt.

Obama

De President van de Verenigde Staten is in de ogen van Israël 'te lief' voor de Palestijnen, het is niet aan mij om daar hier op in te gaan, je moet er van uitgaan dat Obama naar eer en geweten regeert. Alleen, doen in principe niet alle staatshoofden dat en komen we achteraf soms bedrogen uit?
Op 24 maart 2016 brachten Barack Obama en zijn familie tijd door in Bariloche, ze verbleven in het Llao Llao Hotel en wandelden wat door de natuur in de omgeving. Michelle Obama en haar twee dochters Sasha and Malia waren er bij, maar ook haar moeder Marian Robinson. Zij vlogen naar Buenos Aires in het vliegtuig van de president, The Air Force I. Met een ander (kleiner) Amerikaans toestel vlogen ze voor één dag naar San Carlos de Bariloche.

Agenda Obama voor 24 maart 2016

Hieronder tref je het officiëe programma aan van Barack Obama zoals dat door het Witte Huis werd verstrekt aan de pers op 23 maart 2016. De geruchten gingen al dat Obama de omstreden plaats zou aandoen. Waarom de president van de VS het plaatsje bezocht is nimmer bekend gemaakt. De familie heeft niet overnacht in San Carlos de Bariloche.

12:20PM - THE FIRST FAMILY departs Buenos Aires en route Bariloche, Argentina
Ezeiza Airport, Buenos Aires, Argentina
Open to Pre-Credentialed Media

2:35PM - THE FIRST FAMILY arrives in Bariloche, Argentina
San Carlos de Bariloche Airport, Bariloche, Argentina
Open to Pre-Credentialed Media

9:30PM - THE FIRST FAMILY departs Bariloche en route Buenos Aires, Argentina
San Carlos de Bariloche Airport, Bariloche, Argentina
Open to Pre-Credentialed Media

11:35PM - THE FIRST FAMILY arrives in Buenos Aires, Argentina
Ezeiza Airport, Buenos Aires, Argentina
Open to Pre-Credentialed Media

12:00AM - THE FIRST FAMILY departs Buenos Aires en route Washington, DC
Ezeiza Airport, Buenos Aires, Argentina
Open to Pre-Credentialed Media

Tijdens het uitstapje vaarde de familie Obama op de 'Modesta Victoria' over een meer, daarna volgden zij het 'Villa Tacul' pad van het nationale park 'Nahuel Haupi' rond Hotel Llao Llao. Tijdens zijn bezoek aan Argentinië had Obama meerdere ontmoetingen met de president van het land, Mauricio Macri.
Er is een kleine demonstratie tegen de komst van Obama naar San Carlos geweest die door de politie uit elkaar werd geslagen toen enkele betogers probeerden door een afzetting te breken.

Het Witte Huis verklaarde dat Mauricio Macri en Barack Obama een ontmoeting hadden in het Llao Llao Hotel en dat er geen medelingen zouden worden gedaan over de inhoud van het gesprek. Obama verklaarde achteraf dat hij graag de banden met Argentinië wilde aanhalen voordat hij in 2017 aftrad als President van de Verenigde Staten.
Officieel ging het om een privée uitstapje van de Amerikaanse president.

Twee weken later

De FBI maakte bekend dat het Argentinië ging helpen bij het opzetten van een nationaal veiligheisnetwerk om de criminalteit en terrorisme in kaart te brengen en te bestreiden. De strijd tegen drugs dreigt Argentinië te verliezen. De president van het Zuid-Amerikaanse land verklaarde dat de VS de belangrijkste partner zou worden in de strijd tegen de georganiseerde misdaad.
Jarenlang waren er spanningen tussen de twee landen, met de verkiezing van Mauricio Macri tot president kwam de deur voor de VS wagenwijd open te staan.

Koningshuis

Als je een nieuw staatshoofd krijgt wil je weten wie hij of zij is, als hij, in dit geval Prins Willem-Alexander, trouwt ben je ook in die persoon bovenmatig geïnteresseerd. Maxima Zorreguita, de naam zei onze Koning, toen nog Prins, ergens in april 1999 in de Spaanse plaats Sevilla, niets, toen zij elkaar voor het eerst zouden hebben ontmoet. Ik vermoed echter dat het iets eerder was, namelijk in het vaderland van zijn aanstaade bruid.

Op 24 februari 1943 vloog Prins Bernhard zelf met een toestel vanuit de Verenigde Staten naar Londen, zijn roots liggen in Duitsland, maar aan het begin van de vorige eeuw bezat een familielid van de Prins al veel grond en huizen in Argentiniï. Tijdens de oorlog was President Juan Peron een bondgenoot van Adolf Hitler, het is dan ook niet zo gek dat veel nazi's na de oorlog naar Argentinië vluchtten.
Het toestel was door de Amerikanen ter beschikking gesteld aan de Engelsen om dienst te doen als bommenwerper, Prins Bernhard had aangeboden om als co-piloot mee te vliegen. MI5, de Britse geheime dienst, regelden vanuit Londen een beveiliger voor de Prins, ook hij, Pieter Brijnen, vloog mee in de bommenwerper, een Mitchell B-25C.
Op 27 februari kwam het toestel aan in Brazilië, een van de geplande tussenstops. De volgende morgen bleek de Prins verdwenen, hij was door een klein Argentijns vliegtuig opgehaald, drie dagen later bracht hetzelfde toestel de Prins weer terug. Over dit 'tripje' heeft de Prins nimmer openheid van zaken gegeven, sterker nog, hij ontkende altijd dat het had plaatsgevonden. De Britten waren echter minder geamuseerd, die ontsloegen de Nederlandse geheim agent Brijnen wegens plichtsverzuim.

In zijn memoires schrijft Brijnen dat de Prins hem olijk vertelde dat hij onder andere de latere Paraguayaanse dictator Alfredo Stroessner had ontmoet en gelogeerd had op het landgoed van Juan Antonio Zorreguieta Bonorino, inderdaad, de opa van onze Koningin Maxima.
Dat Prins Bernhard een bloedband heeft met de Zorreguieta's, die twee eeuwen teruggaat, is iets wat voor mij niet meer dan een hardnekkig gerucht is omdat ik er niets over heb kunnen vinden. De Prins kwam na de oorlog vaak naar San Carlos de Bariloche om vakantie te vieren, het gebied leent zich goed als wintersportplaats.
De Zorreguieta's bezitten vlakbij San Carlos de Bariloche een buitenhuis waar Maxima in augustus 1999 haar aanstaande man voorstelde, enkele maanden dus al na de vermeende eerste ontmoeting in Spanje.

Maxima zou mogelijk tijdens haar relatie met de Amerikaan Dieter Zimmerman vreemd zijn gegaan met onze Koning, toen dus nog Prins. Een dergelijk voorval is niet uniek in de wereld, maar wel als het om een aanstaand staatshoofd gaat. Het valt niet uit te sluiten dat dit de reden was waarom de eerste kennismaking officieel die in Sevilla staat genoteerd als 'officieel'.
Op 31 augustus 1999 verscheen Willem-Alexander officieel in de openheid met Maxima aan zijn arm, het was tijdens een bruiloft in Argentinië. Samen zouden zij kort daarvoor voor de eerste keer bij de ouders van Maxima in San Carlos de Bariloche zijn geweest.
Ik vind dat moeilijk te geloven, zowel Maxima als WA gingen vaak met hun familie op vakantie en niet zelden was San Carlos de Bariloche de bestemming. Het staat vast dat de 'opa's' elkaar hebben gekend, dan is het niet onvoorstelbaar dat de twee geliefden elkaar in hun jeugd ook al eens hebben ontmoet. Bewijzen ervoor heb ook ik echter niet kunnen vinden.
Jorge Zorreguietta, de vader van Maxima, had in Villa Catedral, vlakbij Bariloche, een chalet voor de vakanties, in haar jeugdjaren bracht zij dus veel tijd door in een plaats op zeer korte afstand van San Carlos de Bariloche waar de Oranjes graag kwamen. En vergeet dus ook niet dat de opa van WA en de opa van Maxima elkaar goed kenden. De Oranjes hebben er twee grote stukken grond gekocht, de broer van Maxima runt er een restaurant.
Het zegt verder niets, ik weet het.

Ben Verzet

Per e-mail kun je mij altijd een vraag stellen.
Email De Dokwerker (Ben Verzet)

Alle onderwerpen van De Dokwerker

Saving private ryan Dirty dozen Ingezonden In oorlog Februaristaking Wiedergutmachung Auschwitz charlatan Foute bedrijven Jaap van velzen Oorlogsdoden Nazis zuid-amerika Zwartboek Kipp Japanse schindler Katyn Interneringskampen amsterdam Jodenmanussie Berchtesgaden Joodse invalide Ns Gaarkeukens Amsterdammers Reguliersgracht Hendrik zeeman Ovenbouwers Linie crossers Nvm Fotos Schwabmunchen Patton Ben strik Rudolf hess Dodenherdenking Speech koning dodenherdenking 2020 Bart de kok Denemarken Cs-6 Lindemans kingkong Oorlogsverhaal leo Verkrachting Nieuws archief 08 Schindlers list Casa inalco Belastingen Het parool Bridge kwai Nieuws archief 06 Der untergang Conspiracy Overlevende auschwitz Bevrijdingsdag Burgemeester amsterdam wo2 Adressen Ggz Kamp amersfoort Russenoorlog George patton Great escape Jordaan oproer Raffle Diaspora Laatste woorden mussert Titus brandsma Meer kampen wo2 Westerbork Johan heesters Noorder begraafplaats Efraim zuroff Nieuws archief 01 Termen tweede wereldoorlog Francisco boix Kadaster Contact Velser affaire De bezem Waalsdorpervlakte Nederlandsindie C en a Columns tweede wereldoorlog Oproep Oorlogsverhalen Hortusplantsoen Lippmann rosenthal Yad vashem Odessa Jeane zwinkels Radio oranje Prins bernhard Nieuws archief 03 Schietpartij marnixstraat Voortvluchtige oorlogsmisdadigers Pontonbrug Frieda menco Klaas faber Oorlogsfilms Duits verzet Fusilladeplaats weteringcircuit Schietpartij 7mei amstelveenseweg Wally van hall Fritz bauer Boeren Bloeme evers-emden Darkest hour Putdeksels wandeling noord Oproep04 Project siege Inglourious basterds Goudroof Roma sinti Schaduwkade Niod Lodewijk ernst visser Tatra t87 Bontroof Base Harry verheij De aanslag harry mulisch Werkstuk Oorlogshelden Zalman gradowski Bevrijdingslinde Als twee druppels water Joden in de wereld Anton de kom Gustav weler Miep oranje Nsb Alwyn collinson Film bankier Imhoff Disclaimer Siert bruins Asterdorp Moos cohen Joodse spelling Videos Toneelstuk anne Kampen wo2 Hitlers laatste dag Paul de groot Kurt becher Pater bleijs Herman elteschool Rob cohen Portugese synagoge Documentaire dedokwerker Al hoesseini Hitler leeft Sonny boy Les heritiers Gemmeker Grebbeberg Gerrit van der veen Johan van hulst Walter suskind Jakiw palij Jodenhoek wandeling01 Unter bauern Aanleiding tweede wereldoorlog Bariloche Saint soldiers Erelijst gevallenen Kerkstraat Jo spier Hollandsche schouwburg Wo2 stakingen Oorlogsschade Kopgeld Staatsgreep De overval Kamp prins bernhard Verzetskruis Kunstroof Wilhelmus Rapenburgerstraat Februaristaking herdenking 2016 Getto Stalag17 Aanslagen op hitler Hitlerpensioen Artis Hans teengs gerritsen D-day 1945-1948 Onbekendegracht Hendrik koot Bom kinkerbuurt Vaticaan Bert vromen Rode kruis Demjanjuk Jan koopmans Rolls royce De dokwerker Joodse huizen Joop wolff Hollandia kattenburg Tonny van renterghem De dam Heinrich boere Rede wilhelmina 291943 Pieter gerbrandy Aanklacht wo2 Dries riphagen Stadsschouwburg Fusillaties rozenoord Erebegraafplaats Zwarte front Tijdlijn adolf hitler Bombardementen amsterdam Hans calmeyer Generaal winkelman Drie van breda Hell and back Longest day Klokkenroof Staalstraat Joodse raad Treblinka Sobibor film Bombardement rotterdam Max leons Karl donitz Verzetsmuseum amsterdam Medisch contact Raoul wallenberg Jodenhoek wandeling04 Elfstedentocht Boy striped Hitlers eigenaardigheden Zwaar water Mauthausen Wo2 schande Guns navarone Polen Jan zwartendijk Nieuws archief 05 Mokums Gebouw de bazel Jodenhoek wandeling03 Red house report Homos en nazis Aha Ravensbruck Nieuws archief 09 Buchenwald hek zandvoort Oorlogsmuseum The pianist Heydrich Jacques van tol Sink the bismarck Anne frank verraden Miep gies Vliegtuigcrash amsterdam noord Bureau opk Concentratiekampen Piet meerburg Vernietigingskamp Eva tas Adolf van nol Soldaat van oranje Beethovenstraat Duits bestuur Maria altmann Der hauptman Onderduikers Kolven Gedenkplaat bloemgracht82 De ijssalon Boys from brazil Bom vanderpek Huis annefrank merwedeplein Auschwitz herdenking Wo2 pamfletten Fout omstreden 1948 later Philip mechanicus Enigma Politie amsterdam Bet van beeren Eerste film tweede wereldoorlog Fotos kamp westerbork Canada vrijstaat voor nazis Tijdlijn tweede wereldoorlog Jonkheer roel Mussert Straatnamen tijdens wo2 Nieuwezijds voorburgwal Hongerwinter Oproep06 Eagle landed Albert speer Het grote gebod Nederlandsche unie Aktion reinhard Zweden Pastorale Neurenberg Hoffmann Schietpartij cs amsterdam Nazi-artsen Rosenstrasse Joseph kolkman Anne frank boom Nederlands indie Hans hirschfeld Kellys heroes Oorlogswinter Arbeitseinsatz Joep henneboel Martin bormann Ontjoden Kinderen wo2 Schaduw overwinning Bommen wo2 Marinus jansen Reglement vva Das boot Bommenkaart amsterdam Jodenkwartier U-boot Unbroken Verzetsmonument Fokker bombardementen Bloemgracht82 Matzes Ss vrouwen Joodse synagoge Wannsee Dagboek vervolg Goelag Nu of nooit Jom hashoa Piet nak Aanslag bevolkingsregister Ben verzet Jodentram Jacob luitjens Opsporing nazis Index Terdoodveroordeeld Klokkenluider Subkampen Wo2 overpijnzing Oorlogsverhaal frans Dossiers openbaar 2021 Dagboek anne frank Wo2 onderscheiding aanvragen Moffen Po box 1142 Barneveld groep Jazzverbod Ans van dijk Oproep03 Hannie schaft Auschwitz Theresienstadt Hermans hetbehoudenhuis Kamptaal Namen monument Tora Son of saul Geroofde meubels Tante truus Reve de avonden Kristallnacht Plaquette hb Frieda belinfante Cabr Westerweelgroep Nazis Tatoeage auschwitz Oproep07 Anne frank Plaats een steen Kamp vught Amsterdamse bos Hoofdrolspelers wo2 Amsterdam wo2 Marnixstraat Mengele Jaap kaas Jodenjacht Oranjevrijbuiters Pers tweede wereldoorlog Operation amsterdam Ajax Het verzet Wilhelmina Groep 2000 Negationisme Pieter menten Indische kwestie Lou jansen Ko stevense Jose bosma Davidster Fiets inleveren wo2 Cross of iron Oskar schindler Bob scholte Slobodan mitric Karl lueger Fosforbommen Hitler Marokkaanse joden Schietpartij dedam Riphagen Wahler gosdek Moffenmeiden Meisje met rode haar Oorlogsverhaal johan2 Begraafplaats oosterbeek arnhem Surinaamse joden Atoombommen japan Verzetsherdenkingskruis Annefrankstraat Noodgeld Bergen-belsen Vichy Casablanca Nieuws Walt disney Walter rauff Muziekroof Horst schumann Walter suskind film Loe de jong Oproep05 Jerrycan Mirjam ohringer Theo dobbe Zwitserland Karel bonnekamp Holocaust museum Nieuws archief 04 Aow oud gedienden Inval familie frank Nieuws archief 07 Sobibor Shalom Herdenkingen Adolf hitler Eduard veterman Valkyrie Oproep01 Hanns rauter Stadhoudersbrief Muhlberg Deutsche reichsbahn Aristides de sousa mendes do amaral e abranches Plein 40-45 As onderwijzerhof Scarlet black Illegale parool Majoor bosshardt Come and see Journalist venema Pp groep Tina strobos Mein kampf Zwarte soldaten Verlies nederlanderschap Oorlogsverhaal johan Nieuwe kerkstraat Defiance Josef thorak Duitse grond werd nederlands Willem sassen Duivenbrigade Abraham puls SHOAH documentaire Carlton hotel Boksschool olympia Brug te ver Huizenroof Karel walet Amsterdamse verzetshelden Oproep02 Oskar groning Silbertanne Ss nebenstelle Jojo rabbit Dachau Hermans damokles Atlas Jodenhoek wandeling02 Sociaal Realisme