De Dokwerker

Auschwitz herdenking

Het is en blijft een emotioneel moment, een herdenking. En het is en blijft óók een teer punt welk gewicht je eraan hangt. Is het terecht dat staatssecretaris Marlies Veldhuijzen van Santen ooit besloot dat de status van de jaarlijkse herdenking van Auschwitz en de Holocaust een andere blijft dan de Nationale Dodenherdenking?

Wat wordt er eigenlijk herdacht?
Op 5 mei vieren we feest omdat Nederland in 1945 onder het juk van de Duitse bezetter vandaan kwam. Maar de prijs was hoog, miljoenen stierven, onder andere uit Nederland werden er zo'n 107.000 Joden op transport gesteld, waarvan er ongeveer 5.000 terugkwamen. De Joodse gemeenschap werd geminimaliseerd en ervaart vandaag de dag nog altijd het intense verdriet van de toenmalige gebeurtenissen.

De herdenking van alle doden die te betreuren waren tijdens de vijf-jarige bezetting door de nazi's wordt traditiegetrouw ieder jaar op 4 mei gehouden. Als inwoner van Amsterdam en jarenlang te hebben gewoond in een straat waaruit veel Joden (waaronder jonge kinderen) uit hun huizen werden gesleept en na een flinke afranseling ook nog eens werden bestolen en op de trein gezet, voel ik met name op 4 mei de oorlog.
Ik ben geen oorlogskind, verre van dat. Maar dodenherdenking is iets wat je beleeft, je houd je kop om acht uur en kijkt naar de herdenking op de Dam.

Respect zit in jezelf

Van ouders en grootouders die de oorlog hebben meegemaakt kregen velen 'mee' dat je respect moest tonen voor de gevallenen in de Tweede Wereldoorlog. Je vult desnoods zelf in waar je sympathie het meeste naar uit gaat. Dat kan zomaar een voorouder zijn. Als je door de Hollandsche Schouwburg (voor de oorlog de Joodsche Schouwburg) loopt zie je de familienamen van Joden die vanuit deze zwaar beladen plek aan de Plantage Middenlaan 24 richting de vernietigingskampen werden gestuurd.
Nabestaanden zullen vooral aan opa en oma of hun ouders denken.

Voor anderen is het verlies van een broer of oom die dienst deed in de oorlog het zwaarst. Of aan hen die in Nederlands-Indië sneuvelden of de 'arbeidseinzatz' niet volhielden en alsnog werden vergast. Hun verwanten laten ook ieder jaar een traan. Zeker, de Joden hebben het zwaar gehad, zij hebben hun eigen momenten.
De Auschwitz herdenking is niet heel druk bezocht. Een goede Joodse vriend zei tegen mij "Ik krijg ze er niet mee terug, ik ga daar niet heen, ik heb mijn eigen momenten en die zijn niet altijd op dezelfde dag, ik heb geen aangewezen moment nodig om te treuren". En zo is het ook eigenlijk. Je haalt eruit wat erin zit, klinkt gek, maar zo is het feitelijk wel.

Één dag is niet voldoende, maar wel genoeg
Als je wilt herdenken dan is daar één dag en plek voor: De Nationale Dodenherdenking op de Dam. Een tweede nationale herdenkingsdag aanwijzen zou afbreuk doen aan de betekenis van de vierde mei. En ik ben ervan overtuigd dat zij die dagelijks nog lijden niet voldoende hebben aan één of twee dagen, de oorlog is voor velen nog lang niet voorbij.

Ik denk dat de regering een wijs besluit heeft genomen financiële steun te geven aan de Stichting die concentratiekamp Auschwitz als herdenkingsplaats in ere wil houden en het herdenken van de doden te blijven beperken tot één moment in het jaar.

Holocaust Memorial Day

Sinds 2005 is het op 27 januari Holocaust Memorial Day, de dag waarop wereldwijd de slachtoffers van de Holocaust worden herdacht, op deze dag in 1945 werd vernietigingskamp Auschwitz door de Russen bevrijd. In Amsterdam wisselt de dag soms, check Google.

Dit is doorgaans het programma:
Vanaf 10.00 uur is het Stadhuis open voor deelnemers aan de herdenking. Een stille tocht vertrekt om 11.00 uur uit richting het Wertheimpark, waar de herdenking om 11.30 uur begint. De herdenking zal ongeveer 45 minuten duren. De Burgemeester van Amsterdam spreekt en enkele gebeden zullen door een Rabbijn worden uitgesproken.
Het Nederlands Auschwitz Comité organiseert deze herdenking die plaatsvindt bij het Spiegelmonument 'Nooit Meer Auschwitz' van Jan Wolkers in het Wertheimpark.

Excuses regering

Daar waar andere landen al eerder hun excuses aan de nabestaanden van oorlogsslachtoffers aanboden voor het gebrek aan bescherming van de Joodse gemeenschap, liet Nederland het keer op keer afweten.
Wim Kok maakte het helemaal bont door ooit alleen excuses te maken voor de wijze waarop Joden na hun terugkeer uit de concentratiekampen werden onthaald.

Op 27 januari 2020 maakte premier Mark Rutte namens de regering excuses voor het tekortschieten van de overheid tijdens de Jodenvervolging.