De Dokwerker

Hoe zit het echt!

Als je vijftien jaar oud bent zit je op school, normaal gesproken, maar de overheid gaat er ook van uit dat je dan begint met het opbouwen van het recht op AOW. Dat de AOW-leeftijd opschuift laat ik voor het gemak buiten beschouwing.
Stel, je bent 65 en krijgt AOW en je hebt gedurende de afgelopen vijftig jaar in Nederland gewoond, dan heb je recht op het volledige bedrag aan AOW, immers, je bouwt 2% per jaar op, na 50 jaar heb je dus recht op de volledige 100%.

Maar, als je enkele jaren in het buitenland hebt gewoond tellen die niet mee, als je bijvoorbeeld tien jaar in Thailand hebt gewoond heb je nog maar recht op 80% van het AOW bedrag. Het wordt anders als je aan een missie mee hebt gedaan, bijvoorbeeld destijds in Indonesië. Het kon zomaar zijn dat je vijf jaar van huis was. Formeel is het zo dat je over die jaren geen AOW hebt opgebouwd en dus gekort zou kunnen worden bij de uitbetaling van de AOW. Dat gat valt er echter niet, voor hen geen zorgen dus.
Oorlogsgetroffenen die echter in het buitenland zijn gaan wonen, bijvoorbeeld Israël, zouden volgens die regels eveneens de AOW mis kunnen lopen. Het wordt nog gecompliceerder als er geen sociaal zekerheidsverdrag is gesloten met het land waar je bent gaan wonen.

De nieuwe werkelijkheid

In de zomer van 2016 heeft de regering een wetsvoorstel gemaakt dat werd voorgelegd aan de Raad van State, het doel was om het hiaat in de wet te repareren. In het voorstel wordt een uitzondering gemaakt voor 'erkend' oorlogsgetroffenen. De geldende regels en bijbehorende plichten en rechten gaan ook gelden als er geen verdrag is. Omdat er vanuit wordt gegaan dat de Raad van State de wet goedkeurd is er sinds 1 januari 2016 al naar gehandeld, de Tweede Kamer steunde dit voorstel nagenoeg unaniem.

Als je in een concentratiekamp hebt gezeten, in militaire dienst tijdens een missie in het buitenland of verhuisd bent, maar erkent bent als officieel oorlogsgetroffene, dan behoudt je je rechten op AOW.

Waar komt deze maatregel ineens vandaan?

Het zal niemand verwonderen dat het met name Israël is waar oorlogsgetroffenen zijn gaan wonen, met dat land is er een verdrag, dus kan de volledige AOW worden uitgekeerd. Echter, hoe zit het met de betwiste gebieden? Sommigen spreken van 'bezette' gebieden, ik doe dat bewust niet omdat de VN dat ook niet doet.
Als een oorlogsgetroffene zich in een nederzetting vestigt bij, bijvoorbeeld, de Gazastrip, dan is dat een gebied dat niet door de Nederlandse regering wordt erkent en dus zou de AOW gekort moeten worden, dat gebeurde echter niet. Gebleken is dat er ook altijd zwaar gelobbyed is om die uitkeringen niet te korten.

Maar er wonen ook oorlogsgetroffenen in landen waar geen verdrag mee is, die mensen zijn wél gekort, en dat is gek. Je zou zeggen, dan kort je ook de bewoners in de nederzettingen, maar Minister Lodewijk Asscher gooit het over een andere boeg.
Hij werd gedaagd door advocaten van mensen die in de Westelijke Sahara woonden en gekort werden, zij vonden dat er sprake was van rechtsongelijkheid. Omdat deze zaak veel stof op zo doen waaien en de uitkomst hoogstwaarschijnlijk negatief voor de regering uit zou vallen heeft Asscher besloten iedereen gelijk te schakelen, de volledige AOW wordt uitbetaald.
Dat er zelfs niet-oorlogsgetroffenen waren in een betwist gebied en toch de volledige AOW kregen maakte het nog wat pikanter, ook dat is geregeld met de nieuwe wet.

Wat houdt de nieuwe regeling nu precies in? Als je oorlogsgetroffene bent kun je van Israël naar een betwist gebied verhuizen, deze regel geldt vanaf 1 januari 2016 niet meer voor niet-oorlogsgetroffenen. Nieuwe AOW'ers die dus in een 'betwist' gebied gaan wonen worden voortaan wel gekort. Dat was niet zo, en dat is inderdaad gek.
Dus, als je in een land woont waar geen verdrag mee is, maar je bent wel erkend oorlogsgetroffene dan heb je recht op de volledige AOW, of dat in de Westelijke Sahara of in een 'betwist' gebied in Israël is.
Als je geen oorlogsgetroffene bent verlies je dit recht, de regeling voor de 'betwiste' gebieden was dus onrechtmatig. Voor de duidelijkheid is in de wet opgenomen dat nieuwe AOW'ers die in een 'betwist' gebied gaan wonen geen recht op de volledige AOW hebben. Er is een overgangsregeling, wat je hebt houdt je. En ook dat vind ik eigenlijk gek.

Saillant detail

Op het Ministerie van Sociale Zaken is al meer dan tien jaar bekend dat er onderscheid wordt gemaakt in welk land je woont, alle opeenvolgende Ministers hebben dat bewust zo voort laten bestaan. Lodewijk Asscher presteerde het zelfs om in te grijpen toen mensen in 'betwiste' gebieden in Israël gekort gingen worden.

De Tweede Kamer is hierover nimmer ingelicht, er was dus een dreigende rechtzaak voor nodig om de regeling ook te laten gelden voor erkende oorlogsgetroffenen in andere landen dan Israël.