De Dokwerker

Verhalen uit de oorlog

Het mooie van werken aan deze site is dat ik zulke aardige mailtjes krijg. De een helpt me om wat feiten recht te krijgen, de ander stuurt me iets om te plaatsen en soms krijg ik waardering voor de manier waarop ik het verhaal over de Tweede Wereldoorlog probeer te vertellen.
Eigenlijk zit er nooit een vervelend mailtje tussen. Het gebeurde een keer dat iemand van haar vader bij een verkeerd onderwerp een foto zag en daar ietwat verbolgen over was, maar dat zette ik snel recht en vervolgens kreeg ik van haar unieke informatie toegezonden.

Begin april 2012 mailde Lilian mij. Zij had een mooi verhaal over haar opa en oma uit Amsterdam. Ook ik had een opa en oma in de oorlog in Amsterdam dus mijn interesse was snel gewekt.

Adolf van Nol

Dolf (tja, dat klinkt al beter, maar dat hij eigenlijk Adolf heette kon de beste man niets aan doen) werd in 1901 op 6 juni geboren in Amsterdam. Zijn naam komt voor op de 'Erelijst van gevallenen 1940-1945'.
Deze lijst ligt sinds 1960 bij de ingang van het Binnenhof en bevat rond de 18.000 namen van militairen en verzetsstrijders die voor het Koninkrijk der Nederlanden zijn gestorven. Al meer dan vijftig jaar wordt er iedere dag een pagina omgeslagen zodat het langslopende publiek nieuwe namen kan zien staan.

Het NIOD (eerst het RIOD geheten) heeft samen met nabestaanden de lijst samengesteld en onderhoudt deze ook. De meest actuele versie staat alleen nog op het Internet omdat het boek te lijden heeft onder de tijd, maar men wil het originele boek liever niet vervangen. Klik HIER om door de lijst te bladeren.

Adolf hielp onderduikers en verspreidde De Waarheid in Amsterdam, op 7 juli 1944 werd hij gearresteerd en overleed als gevolg van martelingen en ziekte op 22 februari 1945 in een gevangenis in Den Haag.

Zijn kleindochter Lilian stuurde mij onderstaand verhaal.

Mijn opa was een man die altijd voor iedereen klaar stond, hij zat al voor de oorlog in de 'rode hulp'. Dat was een organisatie die gevluchte Duitsers aan onderdak en voedsel hielp. Colijn zette in die tijd gevluchte Duitsers weer terug over de grens, dat betekende natuurlijk een gewisse dood.
Mijn opa en oma hielpen in de inmiddels uitgebroken oorlog mee met het verzet tegen de Duitsers, mijn opa had een koffiehuis in de Vespuccistraat van waaruit hij Joodse mensen hielp onder te duiken.


Zo bracht hij een keer Joden naar Haarlem-noord met een duitse legerwagen, maar ook trok hij zonder vrees een NSB-pak aan want zo kwam hij door alle controles heen. Hij had een landkaart van Europa in het koffiehuis hangen, daarop prikte hij gekleurde speldjes, om aan te geven waar de Duitsers in Rusland op hun donder hadden gekregen, hij luisterde naar de verboden radio uitzendingen van de BBC.
Joodse vodden-handelaren kwamen, toen de Duitsers razzia's hielden, naar het koffiehuis voor hulp, op de een of andere manier heeft hij voor velen een onderduikadres gevonden. Hoewel hij dat wel was stond hij niet als communist geregistreerd waardoor hij zich gemakkelijker kon bewegen.

De beruchte Ans van Dijk (link) heeft mijn opa verraden. Op 7 juli 1944 werden Dolf en zijn vrouw Nel gearresteerd door de S.D. voor het bieden van hulp aan Joden en het in bezit hebben van een radiotoestel en het verspreiden van de Waarheid.
Op 27 juli 1044 werd Nel vrijgelaten, maar toen zij thuis kwam bleek alles verbeurd verklaard en had zij niets meer. Het koffiehuis was helemaal leeggehaald, maar de vaste klanten kwamen haar helpen. De een met een tafel, de andere bracht een stoel en zelfs een koffieketel werd geregeld. Nel pakte direct de draad weer op maar Dolf werd naar verschillende gevangenissen gebracht, onder andere die aan de Amstelveense weg.

Zijn gebit werd uit zijn mond geslagen zo zou later blijken en zijn nieren onherstelbaar beschadigd. Volgens andere gearresteerden werd hij de eerste dag al zo lens geslagen dat hij van versufdheid al bijna niets meer kon zeggen. De beruchte politieman Pieter Schaap had Dolf enorm toegetakeld, maar kreeg niets uit hem. Daarop werd Dolf via Amersfoort naar Braunsweig gestuurd om zware arbeid te verrichten in een pantser fabriek van de firma M.I.A.G.
Pieter Schaap was een van de rechterhanden van Willy Lages, een van de vier van Breda en tijdens de oorlog verantwoordelijk voor de vervolging en deportatie van Joden. Schaap was zeer gevreesd vanwege zijn hardhandigheid en martelingen om informatie uit iemand te krijgen.

Omdat de nieren van Dolf vernield waren kwam hij in Duitsland in een lazeret terecht, de artsen daar dachten dat hij niet meer zo lang zou leven en lieten hem naar huis gaan. Op 12 februari 1945 werd hij afgekeurd. Hij deed er vijf dagen over om deels met de trein en deels door te lopen naar Den Haag te komen, daar zakte hij in elkaar. Vijf dagen later overleed hij aan een nier-vergiftiging.

Zijn verraadster Van Dijk en mishandelaar Schaap werden door de Nederlandse Staat na een proces doodgeschoten. Nel was een van de getuigen tijdens het proces tegen Ans van Dijk.

Weetje
Ans van Dijk verraade veel Joden voor geld, zelfs haar eigen familie was niet veilig voor haar. Sietze van der Zee (oud hoofdredacteur van Het Parool) schreef een boek over het verraad van de familie Frank en de vier andere onderduikers in het achterhuis. Hij komt tot de conclusie dat ook zij verraden (link) zijn door Ans van Dijk.

Dolf ligt op de Erebegraafplaats van Loenen begraven.

Als u contact met de familie Van Nol wenst kan dat, zij verzochten mij hun e-mailadres hier te vermelden: familie at vannol.nl